1. Kripto Varlıklara İlişkin Yasal Düzenleme

Sermaye Piyasası Kanunu’nda yapılan değişiklikle kripto varlıklar yasal düzenleme altına alındı. Değişiklik uyarınca cüzdan, kripto varlık, kripto varlık hizmet sağlayıcı, kripto varlık saklama hizmeti ve kripto varlık alım satım platformu tanımlanmış ve kripto varlıklara ilişkin temel esaslar düzenlenmiş oldu.

Hizmet sağlayıcıların kurulabilmesi ve faaliyetlerine başlayabilmesi için Sermaye Piyasası Kurulundan (“SPK”) izin alması zorunlu kılınmıştır. Hizmet sağlayıcıların sağlaması gereken koşullara ve faaliyetlerine ilişkin esaslar SPK tarafından belirlenecektir. Hizmet sağlayıcılar, Sermaye Piyasası Kanunu’nun kendisine atıf yapmayan hükümlerine tabi tutulmayacaktır. Hizmet sağlayıcılar, TÜBİTAK’ın belirleyeceği kriterlere uygun olarak sistemlerinin güvenli bir şekilde yönetilebilmesi için gerekli düzenlemeleri yapmak, önlemleri almak ve gerekli iç kontrol birim ve sistemlerini oluşturmakla yükümlüdür.

Platformlar üzerinden kripto varlıkların alım satımı, ilk satışı ya da dağıtımı, takası, transferi ve saklanması koşulları SPK tarafından düzenlenecektir. Hizmet sağlayıcılar ile müşteriler arasındaki sözleşmeler; yazılı, mesafeli ya da SPK’nın yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği bir haberleşme cihazı üzerinden müşteri kimliğini doğrulamaya imkân veren yöntemler ile kurulabilecektir. SPK, bu sözleşmelerin içeriğine ve yürütülmesine ilişkin esasları belirleyecektir. Hizmet sağlayıcıların sözleşmeden doğan sorumluluğunu sınırlandıran hükümler geçersiz olacaktır. Müşterilerin itirazlarını ve şikâyetlerini etkin şekilde çözecek mekanizmalar öngörülecektir. Platformda işlem görecek veya ilk satış ya da dağıtımı yapılacak kripto varlıkların belirlenmesine ve işlem görmesinin sonlandırılmasına ilişkin yazılı listeleme prosedürü oluşturulması zorunludur. SPK, TÜBİTAK’ın ya da diğer kurumların görüşünü alarak bu konudaki ilke ve esasları düzenleyecektir. Platformlarda fiyatlar serbestçe oluşacak, piyasa bozucu eylem ve işlemlerin tespit edilip önlenmesi ve buna ilişkin tedbirlerin alınması platformların sorumluluğunda olacaktır.

Kripto varlıklar müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurulacaktır. Müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurmayı tercih etmedikleri kripto varlıklara ilişkin saklama hizmeti, bankalarca veya SPK tarafından kripto varlık saklama hizmeti sunma konusunda yetkilendirilmiş diğer kuruluşlarca sunulacak ve müşterilere ait nakitler bankalarda tutulacaktır. Müşterilere ait nakit ve kripto varlıklar, hizmet sağlayıcının mal varlığından ayrı olarak tutulup kaydedilecek ve her ne suretle olursa olsun hizmet sağlayıcının borçları nedeniyle haczedilemeyecektir.

Yurt dışında yerleşik platformların Türkiye’de iş yeri açması, Türkçe internet sitesi oluşturması, tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinde bulunması eylemlerinden birinin varlığı halinde Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyet gösterdiği varsayılacak ve bu faaliyetler de SPK’nın iznine tabi olacaktır.

Hizmet sağlayıcıların ortaklık yapısındaki değişiklikler de SPK’nın iznine tabi olacaktır. Hizmet sağlayıcıların pay sahiplerinin, yöneticilerinin ve üzerinde çeşitli derecelerde kontrolüne sahip olanların taşıması gereken nitelikler de anılan değişiklikte sayılmıştır.

Değişiklik kapsamında hizmet sağlayıcıların ve yöneticilerinin sorumlulukları ve bu sorumluluklara aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar da düzenlenmiştir. Yukarıda anılan değişiklikler, Resmî Gazete’de yayınlandığı 02.07.2024’te yürürlüğe girmiştir. Hizmet sağlayıcılar; faaliyetlerine devam edecekse faaliyet izni için, devam etmeyecekse üç ay içinde tasfiye kararı alacağını beyan etmek için 02.08.2024’e kadar SPK’ya başvurmak zorundadır. Yurt dışında yerleşik hizmet sağlayıcılar ise yürürlük tarihinden itibaren bir ay içinde faaliyetlerini sonlandırmak zorundadır.

2. GSYF Katılma Paylarından Elde Edilen Kazançlar için Stopaj Oranında Değişiklik

Girişim sermayesi yatırım fonlarının katılma paylarından gerçek kişi yatırımcıların elde ettiği gelir ve kazançlarda katılma payının ne kadar süredir elde tutulduğuna bakılmaksızın stopaj oranı %0’a indirilmişti. Yapılan değişiklik ile 01.05.2024 ile 31.07.2024 tarihleri arasında iktisap edilen ve iki yıldan kısa süre elde tutulan katılma payları için stopaj oranı %7,5’a, 31.07.2024 tarihinden sonra iktisap edilecek olan ve iki yıldan kısa süre elde tutulan katılma payları için stopaj oranı %10’a çıkartılmıştır. İki yıldan uzun süredir elde tutulan katılma paylarından elde edilecek gelir ve kazançlar bakımından %0 stopaj oranı uygulanmaya devam etmektedir.

3. Emeklilik Yatırım Fonlarının Girişim Sermayesine Yatırım Yapabilmesine İlişkin Değişiklik

Sermaye Piyasası Kurulu, Emeklilik Yatırım Fonlarına İlişkin Rehber’de değişikliğe gitti. Bu değişiklikle birlikte bireysel emeklilik sistemine dahil olanların yatırımlarının girişim sermayesi fonlarında nemalandırmayı tercih edebilmesine imkân tanındı. Bu kapsamda portföylerinin asgari yüzde birinin GSYF katılma paylarına yönlendirilmesi zorunlu kılındı. Asgari girişim sermayesi yatırımı koşulunun 30.06.2024 gününe kadar sağlanması gerekmektedir.

4. Avrupa Birliği, Yapay Zekâya İlişkin İlk Yasal Düzenlemeyi Kabul Etti

Avrupa Parlamentosu, 13.03.2024 tarihinde Avrupa Birliği (“AB”) Yapay Zekâ Tüzüğü’nü kabul etmiştir. Yapay Zekâ Tüzüğü, yapay zekâyı düzenleyen ilk yasal çerçeveyi ortaya koymuştur. Yapay Zekâ Tüzüğü, AB’deki yapay zekâ sistemlerinin zararlı etkilerine karşın sağlık ve güvenlik ile demokrasi, hukukun üstünlüğü ve çevrenin korunması da dahil olmak üzere temel hakların üst düzeyde korunmasını sağlarken ve inovasyonu desteklerken AB iç pazarının işleyişini iyileştirmeyi ve insan merkezli ve güvenilir yapay zekânın benimsenmesini teşvik etmeyi amaçlamaktadır.

Yapay Zekâ Tüzüğü, yapay zekâ sistemlerini taşıdıkları risk derecesine göre dört risk seviyesi altında tanımlayan risk temelli bir yaklaşım öngörmektedir. Bu sistemler; temel haklara, güvenliğe ve toplumsal değerlere yönelik taşıdıkları potansiyel risklerine göre kategorize edilmektedir. Bu doğrultuda yapay zekâ sistemleri; kabul edilemez, yüksek, sınırlı ve asgari riskli olmak üzere ve her biri farklı düzeylerde düzenlemelere tabi olacak şekilde dört kategoriye ayrılmaktadır. İnsan davranışını manipüle etmek veya savunmasız grupları istismar etmek için tasarlanan yapay zekâ sistemleri, kabul edilemez risk teşkil eder ve yasaklanmıştır. Sağlık, ulaşım, kolluk kuvvetleri gibi alanlarda kullanılan ve yüksek risk teşkil eden yapay zekâ sistemleri ise zorunlu risk değerlendirmeleri, yüksek kaliteli veri kümeleri, şeffaflık ve insan gözetimi dahil olmak üzere sıkı düzenlemelere tabidir. Sınırlı riske sahip yapay zekâ sistemleri, yüksek risk veya kabul edilemez risk kategorilerine girmese de yine de son kullanıcıların yapay zekâ ile etkileşime girdiklerinin farkında olmalarını sağlamak da dahil olmak üzere belirli düzenleyici önlemlerin alınmasını gerektirir. Asgari risk teşkil eden sistemler ise kişilerin hakları veya güvenliği için risk oluşturmadığından az sayıda tedbire tabi tutulmaktadır.

Öte yandan, genel amaçlı yapay zekâ modeli kullanan yapay zekâ sistemleri de düzenleme altına alınmıştır. Bu sistemler önemli ölçüde genellik gösterir ve çok çeşitli görevleri yetkin bir şekilde yerine getirebilir. Genel amaçlı yapay zekâ sistem tedarikçileri, alt tedarikçiler için teknik bilgi ve belgeyi hazırlamalı, telif hakkı kurallarına uymak için bir politika oluşturmalı ve sistemin eğitilmesinde kullanılan içeriğin bir özetini yayınlamalıdır.

Yapay Zekâ Tüzüğü, AB’de hizmet sunan sağlayıcılar ve dağıtıcılara (AB’de yerleşik olsun veya olmasın) uygulanacaktır. Ayrıca, AB dışındaki bir ülkedeki yapay zekâ sistemi tarafından üretilen ürün AB içinde kullanılıyorsa, bu sistemin tedarikçileri ve dağıtıcıları da mevzuata tabi olacaktır. Bu doğrultuda, Türk teşebbüsler tarafından tedarik edilen veya ihraç edilenler de dahil olmak üzere AB’deki kişilerin veya AB pazarının etkilenmesine yol açan bir yapay zekâ sistemi, Yapay Zekâ Tüzüğü’nün uygulama alanına girecektir.

Yapay Zekâ Tüzüğü, AB Resmî Gazete’sinde yayınlanmasından 20 gün sonra yürürlüğe girecektir. Kabul edilemez riskli yapay zekâ sistemleri, yürürlük tarihinden 6 ay sonra yasaklanacaktır. Genel amaçlı yapay zekâ sistemleri için öngörülen yükümlülükler ve yönetişim kuralları, yürürlük tarihinden 12 ay sonra geçerli olacaktır. Yüksek riskli yapay zekâ sistemlerine ilişkin yükümlülükler, Yapay Zekâ Tüzüğü’nde düzenlenen kapsamda 24 ay sonra yürürlüğe girecektir.

5. Yapay Zekâ Kanun Teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisine Sunuldu

Türkiye’de ilk defa yapay zekâyı konu alan Yapay Zekâ Kanun Teklifi (“Kanun Teklifi”), 24.06.2024 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmuştur. Kanun Teklifi, yapay zekâ teknolojilerinin güvenli, etik ve adil bir şekilde kullanılmasını sağlamayı; kişisel verilerin korunması ve gizlilik haklarının ihlal edilmemesini temin etmeyi ve yapay zekâ sistemlerinin geliştirilmesi ve kullanımına yönelik düzenleyici bir çerçeve oluşturmayı amaçlamaktadır.

Kanun Teklifi, önemli ölçüde AB Yapay Zekâ Tüzüğü’nü örnek almaktaysa da temel ilke ve kuralların, bu kurallara uyulması için öngörülen tedbirlerin ve bu kurallara uyulmaması halinde yaptırımları uygulayacak kurumların daha net bir şekilde belirlenmesi gibi hususlarda eleştiriye tabi tutulabilecektir. Yine de bu alandaki ilk mevzuat çalışması olması itibarıyla anılan Kanun Teklifi önem taşımaktadır.

6. Türk Ticaret Kanunu’nda Önemli Değişiklikler

Türk Ticaret Kanunu’nda yönetim kurulu başkanı seçilme süresi, yönetim kurulunun görev ve yetkisinin kapsamı, yönetim kurulunun toplantıya çağrılması usulü ve asgari esas sermaye yükümlülüklerine uyum süresi hususlarında önemli değişiklikler yapılmıştır. Anılan değişikliklerle ilgili daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

7. Kişisel Verilerin Korunması Mevzuatı Güncellendi

Değişiklik ile özel nitelikli kişisel verilerin açık rıza olmaksızın işlenemeyeceğine dair kural ve bunun istisnalarının öngörüldüğü sistem tamamen değiştirilmiştir. Bunun yerine özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesine dair istisnaların kapsamı genel veri işleme sebepleri ve GDPR ile paralel olacak şekilde genişletilmiştir. Buna göre, kapsamı daha geniş olacak şekilde özel nitelikli kişisel verilerin nasıl işlenebileceği düzenlenmiştir.

Değişiklik öncesinde kişisel verilerin kural olarak açık rızanın varlığı halinde yurt dışına aktarılabileceği düzenlenmekteydi. Bununla birlikte, genel veri işleme şartlarından veya sağlık ve cinsel hayat dışındaki özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesi şartlarından birinin varlığı halinde kişisel verinin aktarılacağı yabancı ülkede yeterli korumanın bulunması, yeterli koruma bulunmuyorsa veri sorumlularının yeterli korumayı taahhüt etmesi ve Kurul’un izni ile ilgili kişinin açık rızası aranmaksızın yurt dışına veri aktarımı yapılabilmekteydi.

Değişiklik ile kişisel verilerin açık rıza olmaksızın yurt dışına aktarılamayacağına dair kuralın ve bunun istisnalarının öngörüldüğü sistem tamamen değiştirilmiştir. Bunun yerine, genel veri işleme şartlarından veya özel nitelikli kişisel veri işleme şartlarından birinin varlığı halinde ve aşağıda kademeli olarak açıklanan ek koşullardan biri sağlanarak açık rıza aranmaksızın yurt dışına veri aktarımına izin veren bir düzenleme öngörülmüştür.

Genel gerekçede ve ilgili madde gerekçesinde ifade edildiği üzere, özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesine dair uygulamadaki ihtiyaçlar da göz önünde tutulmuştur. Bu kapsamda, örneğin, iş sözleşmesinin sona ermesinden sonra açılması muhtemel davalarda savunma hakkının kullanılması bakımından artık işverenin eski işçisine ait sağlık verilerini saklamaya devam edebilecek olması ya da herhangi bir sebeple bilinç kaybından ötürü rızasını açıklayamayacak durumda olan kişinin hayatının veya beden bütünlüğünün korunması amacına mahsus olarak kan grubu ve geçirilen hastalıklar gibi özel nitelikli kişisel verilerin işlenebilecek olması olumlu gelişmeler olarak değerlendirilmektedir. Haziran ve Eylül aylarına kadar uyum sağlanması gereken değişikliklerle ilgili daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

8. Ödeme Hizmetlerinde Asgari Özkaynak Yükümlülükleri Artırıldı

Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Asgari Özkaynak Miktarlarının Yeniden Belirlenmesi ile İlgili Tebliğ yayınlandı. Tebliğe göre, asgari özkaynak yükümlülükleri, fatura ödemelerine aracılık edilmesine yönelik hizmetleri gerçekleştiren ödeme kuruluşları için 10.000.000 TL’ye, elektronik para kuruluşları için 55.000.000 TL’ye ve ödeme hesaplarına ilişkin birleştirilmiş bilgilerin çevrim içi platformlarda sunulması hizmetini veren ödeme kuruluşları haricindeki ödeme kuruluşları için asgari özkaynak yükümlülüğü 20.000.000 TL’ye çıkartılmıştır. Anılan değişiklikler 30.06.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

9. Vergi Mevzuatındaki Gelişmeler

Bilindiği üzere, kurumların girişim sermayesi yatırım fonu ve diğer yatırım fonu katılma paylarından elde ettikleri kâr payları, katılma paylarının fona iadesinden doğan gelirler ve katılma paylarının değer artış kazançları kurumlar vergisinden istisna tutulmuştu. 7456 sayılı Kanun ile girişim sermayesi yatırım fonu dışındaki diğer yatırım fonu katılma paylarına ilişkin yukarıda sayılan gelir ve kazançlar bu istisnanın dışına çıkartılmıştır.

Kanunî ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan anonim ve limited şirket niteliğindeki yabancı kurumların sermayesine iştirak eden kurumların ve gerçek kişilerin yurt dışı iştirakin ödenmiş sermayesinin en az %50’sine sahip olması ve kazancın elde edildiği hesap dönemine ilişkin vergi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi şartıyla %50 oranında gelir veya kurumlar vergisinden istisna tutulmasına karar verilmiştir.

Hizmet ihracı kapsamında yurt dışına mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon, veri saklama, veri işleme, veri analizi ile eğitim ve sağlık alanlarında verilen hizmetlerden kurumların ve gerçek kişilerin elde ettikleri kazancın tamamının beyanname verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi şartıyla %50 oranında gelir veya kurumlar vergisinden indirim konusu yapılabileceği düzenlenmişti. Bu indirim oran, %80’e çıkartılmıştır.

Teknokent ve Ar-Ge ve Tasarım Merkezi’nde bulunan şirketlerin münhasıran Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanılmak üzere iktisap ettikleri makine ve teçhizatlara uygulanacak amortisman süresinin mevcut faydalı ömür süresinin yarısı üzerinden hesaplanabilmesi imkânı, 31.12.2024 tarihine kadar uzatılmıştır.

Herhangi bir sorunuz olması halinde bize ulaşabilirsiniz.